Σχεδόν 90 κιλά αποβλήτων τροφίμων το έτος δημιουργεί κάθε κάτοικος της χώρας μας, εκ των οποίων τα 40 είναι βρώσιμα, σύμφωνα με μελέτη που πραγματοποίησε το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο σε 1.102 νοικοκυριά.
Πρόκειται πραγματικά για ένα σκανδαλώδες νούμερο, όταν υπάρχουν τόσοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που υποσιτίζονται, τρέφονται άθλια ή πεινούν.
Η κομποστοποίηση δεν είναι κάτι καινούργιο καθώς εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, με αυξητικές τάσεις μάλιστα τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο στη χώρα μας, αν και τα οργανικά απόβλητα αποτελούν το 40% με 60% των σκουπιδιών που παράγουμε, μόνο το 2% κομποστοποιείται, κατατάσσοντας μας σε μία από τις τελευταίες χώρες στη σχετική λίστα.
Αυτό οφείλεται σαφώς στην ελλειπή ενημέρωση αλλά και σε διάφορους μύθους γύρω από αυτήν, όπως ότι είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί πολύ χώρο, ακριβό εξοπλισμό και περιλαμβάνει πολλές ενοχλητικές μυρωδιές.
Στην πραγματικότητα όμως τίποτα από όλα αυτά δεν ισχύει, καθώς μπορείτε πολύ εύκολα να την κάνετε, ακόμα και αν ζείτε σε μικρό διαμέρισμα.
Στο παρακάτω άρθρο αναφέρουμε γιατί πρέπει να βάλετε την κομποστοποίηση στη ζωή σας, μαζί με απλά βήματα για το πώς να φτιάξετε το δικό σας οργανικό λίπασμα.
Τι είναι η κομποστοποίηση και γιατί να την κάνετε;
Η κομποστοποίηση ουσιαστικά είναι μια φυσική διαδικασία ανακύκλωσης οργανικής ύλης, όπως τα φύλλα και τα υπολείμματα τροφίμων που παράγονται στα σπίτια μας.
Μέσω αυτής της φυσικής διαδικασίας αποδόμησης ”σκληρά εργαζόμενα” βακτήρια και μικροοργανισμοί χρησιμοποιούν διοξείδιο του άνθρακα (CO2), θερμότητα και νερό και παράγουν ένα πολύτιμο φυτικό λίπασμα για το έδαφος και τις καλλιέργειες, το λεγόμενο κομπόστ.
Στη χώρα μας η συνηθέστερη μέθοδος είναι η συλλογή των υπολειμμάτων τροφίμων σε ένα δοχείο κομπόστ και η μεταφορά αυτών στους διαθέσιμους καφέ κάδους βιοαποβλήτων του δήμου.
Όμως αν θέλετε να παράξετε το δικό σας οργανικό λίπασμα για τα φυτά και τις καλλιέργειές σας, μπορείτε να το κάνετε πολύ εύκολα σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο με τη χρήση ενος κάδου κομποστοποίησης, τον οποίο μπορείτε να τοποθετήσετε στην βεράντα ή στον κήπο σας.
Όποιο τρόπο και αν επιλέξετε, το μόνο σίγουρο είναι ότι το οφέλη είναι πολλά για το περιβάλλον και την τσέπη σας.
Διατηρείτε τον πλανήτη υγιή
Τα υπολείμματα των τροφίμων αποτελούν πάνω από το 30% αυτών που συνολικά πετάμε. Όλο αυτό το οργανικό υλικό καταλήγει στις χωματερές και απελευθερώνει μεθάνιο, ένα αέριο 20 φορές πιο επιβλαβές και από το διοξείδιο του άνθρακα, υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή.
Μέσω της κομποστοποίησης μπορεί να μειωθεί ο όγκος των οργανικών απορριμμάτων κατά 70%, μειώνοντας την ποσότητα των αποφάγιων που στέλνουμε στους χώρους υγειονομικής ταφής, ενώ παράλληλα τα οργανικά υπολείμματα μετατρέπονται σε ένα πρώτης τάξης λίπασμα για το έδαφος.
Εξοικονομείτε ενέργεια και χρήματα
Το κομπόστ, ως τελικό προϊόν της κομποστοποίησης, έχει πολλά θρεπτικά συστατικά και την ιδιότητα να συγκρατεί περισσότερη υγρασία στο έδαφος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να φυτά και γενικότερα οι καλλιέργειές σας να χρειάζονται λιγότερο νερό. Επιπλέον δεν χρειάζεται να χημικά λιπάσματα επιβλαβή για το περιβάλλον.
Πως γίνεται η οικιακή κομποστοποίηση
Η κομποστοποίηση στο σπίτι δεν είναι δύσκολη ως διαδικασία. Το μόνο που χρειάζεται είναι λίγη γνώση, υπομονή, έναν κομποστοποιητή με καλό αερισμό, και τα 4 συστατικά που θα περιγράψουμε παρακάτω.
«Πράσινα» υλικά για άζωτο
Το άζωτο είναι ένα από τα βασικά στοιχεία για την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή των φυτών και των ζώων. Το βρίσκουμε πιο συχνά σε φρέσκα οργανικά υπολείμματα του σπιτιού σας, όπως αποκόμματα χόρτου, φλούδες λαχανικών και φρούτων, κατακάθι καφέ κ.α.
«Καφέ» υλικά για άνθρακα
Ο άνθρακας είναι μια άλλη βασική ένωση για όλες τις μορφές ζωής, και λειτουργεί ως πηγή τροφής για τους αποικοδομητές, βοηθώντας τους να διατηρηθούν ζωντανοί ενώ διασπούν τα απόβλητα. Υψηλότερες αναλογίες του άνθρακα μπορούν να βρεθούν σε καφέ ξερά υλικά, όπως νεκρά φύλλα, κλαδιά και χαρτί.
Οξυγόνο
Όπως κάθε άλλος ζωντανός οργανισμός, έτσι και οι αποικοδομητές χρειάζονται οξυγόνο για να επιβιώσουν.Ο βέλτιστος αερισμός στο μείγμα μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτηση υλικών σε στρώματα, φροντίζοντας τα υλικά σας να είναι σε μικρά κομμάτια και ανακατεύοντας συχνά τα υλικά με μια τσουγκράνα.
Υγρασία
Ο ιδανικά υγρός σωρός κομποστοποίησης θα πρέπει να είναι περίπου τόσο υγρός όσο ένα στυμμένο σφουγγάρι. Εάν ο σωρό σας είναι στεγνός, μπορείτε να τον ποτίσετε, αλλά αν ο σωρός στάζει, τότε σημαίνει ότι παραείναι υγρός. Σε αυτή τη περίπτωση θα χρειαστεί να εξισορροπήσετε την υγρασία προσθέτοντας μια στρώση από καφέ υλικά με λίγο ανακάτεμα.
Τι είναι το κομπόστ και πως να το φτιάξετε
To κομπόστ πολύ απλά είναι η αποσυντιθέμενη οργανική ύλη που προκύπτει μέσα από τη διαδικασία της κομποστοποίησης.
Στην εμφάνιση του μοιάζει με χώμα και συχνά αναφέρεται ως ο “μαύρος χρυσός” του εδάφους, καθώς χάρη των θρεπτικών του συστατικών (άζωτο, φώσφορο και κάλιο), διατηρεί ουδετερο το PH του εδάφους, βελτιώνοντας τη δομή και την παραγωγικότητά του, και επίσης προστατεύει τα φυτά σας από πολλές ασθένειες.
Όμως τι χρειάζεστε για να φτιάξετε το καλύτερο κομπόστ στο σπίτι;
1. Επιλέξτε έναν οικιακό κάδο κομποστοποίησης και τα κατάλληλα αξεσουάρ
Το μέγεθος του κάδου που θα επιλέξετε εξαρτάται από τον χώρο που διαθέτετε, αλλά και από τις ανάγκες και τα χρήματα που θέλετε να διαθέσετε.
Στο εμπόριο θα βρείτε μεγάλη ποικιλία από λειτουργικούς ξύλινους και περιστρεφόμενους κάδους αλλά και τα κατάλληλα αξεσουάρ, όπως τσουγκράνα, φτυάρι, ποτιστήρι, θερμόμετρο και γάντια κηπουρικής.
Υπάρχει βέβαια και η επιλογή να δημιουργήσετε το δικό σας αυτοσχέδιο κάδο κομποστοποίησης με πολλούς τρόπους και ελάχιστα χρήματα.
2. Τοποθετήστε τον κάδο κομποστοποίησης στο σωστό σημείο
Να θυμάστε ότι το κρύο και ο άνεμος επιβραδύνουν τη διαδικασία αποσύνθεσης, ενώ η πολύ ζέστη μειώνει την απαιτούμενη υγρασία στο μείγμα. Οι δανικές εξωτερικές συνθήκες που χρειάζεστε είναι μεταξύ 6 με 26 βαθμούς κελσίου (°C).
3. Προσθέστε πράσινα και καφέ υλικά
Για την επιτυχία της κομποστοποίησης απαιτείται σωστή αναλογία οργανικών πράσινων υλικών (φρεσκοκομμένο γρασίδι, φλούδες φρούτων και λαχανικών, φύλλα τσαγιού), και ανόργανων καφέ υλικών (όπως ξερά φύλλα, πριονίδι, κλαδιά, ρίζες).
Image by Freepik
Γενικά να θυμάστε ότι το κομπόστ πρέπει να περιέχει τη σωστή αναλογία αζώτου, άνθρακα, οξυγόνου και νερού. Τα πράσινα υλικά είναι υπεύθυνα για το άζωτο, την υγρασία και στη διατήρηση της θερμότητας. Αντιθέτως, τα καφέ υλικά βοηθούν στην απορρόφηση της περίσσειας νερού και εμποδίζουν το κομπόστ να απελευθερώσει δυσάρεστες οσμές.
4. Δημιουργήστε στρώματα υλικών
Ξεκινήστε να γεμίζετε τον κάδο κομποστοποίησης με χώμα. Στη συνέχεια προσθέστε πράσινα υλικά και από πάνω μια δεύτερη στρώση με καφέ υλικά. Η τελευταία στρώση θα πρέπει να είναι πάντα χώμα για να μην αφήνετε τις άσχημες μυρωδιές να περνάνε εσωτερικά στο μείγμα.
Η προτεινόμενη αναλογία είναι συνήθως 3 μέρη καφέ προς 1 μέρος πράσινα. Ωστόσο δε θα πρέπει να είστε πάντα τόσο ακριβείς με αυτό. Το σημαντικότερο είναι να ελέγχετε το μείγμα τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα για να προβλέπετε τις ανάγκες του.
5. Βρέξτε και ανακατέψτε συχνά το μείγμα
Ο συχνός αερισμός και η υγρασία είναι σημαντικά στοιχεία για τη δημιουργία ενός ποιοτικού compost. Εάν ενδιάμεσα της διαδικασίας το κομπόστ φαίνεται πολύ στεγνό, αυτό είναι ένδειξη ότι τα καφέ υλικά υπερβαίνουν τα πράσινα.
Σε αυτή τη περίπτωση, υγράνετε το κομπόστ με λίγο νερό ή προσθέστε περισσότερα πράσινα υλικά. Εάν αντιθέτως διαπιστώσετε ότι το μείγμα έχει παραπάνω υγρασία και αρχίζει να μυρίζει, ίσως χρειαστεί να προσθέσετε περισσότερα καφέ υλικά.
Τέλος, θα πρέπει να ανακατεύετε το μείγμα με ένα φτυάρι ή μια τσάπα κάθε μία εβδομάδα. Αυτό θα βοηθήσει στον ομοιόμορφο συνδυασμό του μείγματος, στην διατήρηση της κατάλληλης υγρασίας και θερμότητας. Μόλις γεμίσει ο κάδος, κάντε ένα τελευταίο ανακάτεμα, καλύψτε την επιφάνεια με χώμα και κλείστε τον κάδο.
Τι βάζουμε στο κομπόστ;
Θα πρέπει να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικοί με την επιλογή των υλικών που πετάτε στο χώμα κομπόστ. Πολλοί έχοντας μία βασική ιδέα, αρκούνται στα πιο συνήθη υλικά όπως φλούδες λαχανικών και φρούτων, τσόφλια αυγών, πράσινα και καφέ φύλλα από το κήπο ή τις γλάστρες.
Ωστόσο, υπάρχει πληθώρα υλικών που μπορούν να πεταχτούν σε έναν κάδο κομποστοποίησης όπως:
- Φλούδες φρούτων (τεμαχισμένες)
- Υπολείμματα από λαχανικά (ωμά ή βρασμένα, όχι μαγειρεμένα)
- Τσόφλια αυγών
- Κατακάθι καφέ και φύλλα τσαγιού (χωρίς τη συσκευασία)
- Μπαγιάτικο ψωμί (θρυμματισμένο)
- Ψιλοκομμένη εφημερίδα, χαρτόνι, χαρτοκιβώτια τεμαχισμένα
- Πριονίδι από άβαφο και ακατέργαστο ξύλο
- Σπιρτόξυλα και οδοντογλυφίδες
- Ζελατίνη, καραμέλες και σοκολάτες (χωρίς τις συσκευασίες)
- Μαλλιά και γούνα κατοικίδιων, φτερά κοτόπουλων ή πούπουλα από μαξιλάρια
- Τα αποκόμματα νυχιών σας και του κατοικίδιου ζώου σας
- Απόβλητα αυλής κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων κλαδιών, φλοιών, φύλλων, λουλουδιών, αποκομμάτων χόρτου (μόνο από υγιή φυτά)
- Στάχτη από τζάκι
Τι ΔΕΝ βάζουμε στο κομπόστ;
Αν και τα υλικά που απορρίπτουμε στον κάδο εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την μέθοδο που χρησιμοποιούμε, υπάρχουν κάποια υλικά που θεωρούνται απαγορευμένα, καθώς περιέχουν επιβλαβή ενώσεις ή προσελκύουν τρωκτικά.
- Φλούδες εσπεριδοειδών (πορτοκάλια, λεμόνια, μανταρίνια, κλπ.)
- Περιττώματα ζώων
- Προϊόντα κρέατος όπως οστά, αίμα, ψάρια και ζωϊκά λίπη
- Γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γάλατα, τυριά, γιαούρτια
- Αυγά (εκτός από τα τσόφλια)
- Λάδια, λίπη και μαγειρεμένα φαγητά
- Καρύδια ή καρπούς καρυδιάς
- Υλικά ανακύκλωσης όπως πλαστικά, μεταλλικά, γυαλιά, αλουμινόχαρτα
- Είδη ατομικής υγιεινής
- Χημικά προϊόντα καθαρισμού
- Φύλλα και κλαδιά από άρρωστα φυτά
- Φύλλα συκιάς και ευκαλύπτου
Πότε είναι έτοιμο το κομπόστ;
Εάν είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζετε να φτιάξετε κομπόστ στο σπίτι, έχετε κατά νου ότι ο χρόνος που απαιτείται για να παραχθεί το τελικό προϊόν ποικίλλει και μπορεί να χρειαστούν από 3 έως 12 μήνες.
Αυτό συμβαίνει διότι η αποσύνθεση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την οργανική ύλη με την οποία έχετε γεμίσει τον κάδο σας, την μέθοδο που χρησιμοποιείτε (θερμή ή ψυχρή), το πόσο καλά αερίζετε το μείγμα, την υγρασία και άλλα.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το κομπόστ πριν χρησιμοποιηθεί σαν λίπασμα, θα πρέπει να έχει σταθεροποιηθεί και να έχει ωριμάσει πλήρως. Και αυτό γιατί το ανώριμο κομπόστ μπορεί να βλάψει τα φυτά σας και να προσελκύσει τρωκτικά ή άλλα παράσιτα στην αυλή σας.
Για να αναγνωρίσετε το τελικό κομπόστ, αναζητήστε τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- Υφή: πρέπει να είναι πλούσια και λεία, χωρίς αναγνωρίσιμα υπολείμματα.
- Μυρωδιά: θα πρέπει να μυρίζει σαν χώμα στο δάσος σε μια βροχερή μέρα. Αν παρατηρήσετε όξινη μυρωδιά, σημαίνει ότι το κομπόστ χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ωριμάσει.
- Χρώμα: πλούσιο σκούρο καφέ.
- Μέγεθος: θα πρέπει να είναι το 1/3 του αρχικού μεγέθους του σωρού σας.
- Θερμοκρασία: στη μέση του σωρού θα πρέπει να επικρατεί θερμοκρασία εντός 12 βαθμών κελσίου (°C) από την εξωτερική θερμοκρασία.
Τρόποι χρήσης του κομποστ σας;
Τώρα που καταφέρατε να έχετε το δικό σας λίπασμα, πρέπει να γνωρίζετε τι μπορείτε να κάνετε με αυτό, και που μπορείτε να το εφαρμόσετε:
- Στον λαχανόκηπό σας: κατά την περίοδο της άνοιξης εφαρμόστε επιφανειακά στο λαχανόκηπό σας ένα στρώμα κομπόστ (περίπου 3-6cm. Το κομπόστ θα βοηθήσει το έδαφος να συγκρατήσει την κατάλληλη υγρασία, και θα το προστατεύσει από την ανάπτυξη ανεπιθύμητων ζιζανίων.
- Στις γλάστρες και στα παρτέρια: για να χρησιμοποιήσετε το κομπόστ σε γλάστρα η ιδανική αναλογία είναι: 1 μέρος χώμα κομπόστ, 1 μέρος βερμικουλίτη, 1 μέρος φυτόχωμα. Ανακατέψτε καλά με μία τσουγκράνα μέχρι να ομογενοποιηθεί το μείγμα. Σύντομα θα δείτε τα φυτά σας και τα βότανά σας να ζωντανεύουν και να παίρνουν μια πιο υγιή όψη.
Image by Freepik
- Στο χλοοτάπητα: εφαρμόστε μία στρώση κομπόστ (περιπου 7-8 cm) κατά την εγκατάσταση του χλοοτάπητα και ανακατέψτε με μία τσουγκράνα ελαφρά ώστε να φτάσει στο έδαφος.Το κομπόστ θα βελτιώσει τη δομή του εδάφους και την περιεκτικότητά του σε θρεπτικά στοιχεία.
FAQ
Η διαδικασία κομποστοποίησης μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Παρόλα αυτά προτιμήστε την άνοιξη, διότι τον χειμώνα η αποσύνθεση γίνεται πιο αργά λόγω περισσότερης υγρασίας.
Είναι φυσιολογικό ο σωρός να μυρίζει ένα γήινο άρωμα. Ωστόσο ένα καλοφτιαγμένο λίπασμα δεν πρέπει να παράγει δυσάρεστες οσμές. Εάν συμβαίνει αυτό, τότε το πρόβλημά είναι είτε εξαιτίας των πολλών «πράσινων» υλικών (μυρωδιά αμμωνίας) ή πολύ λίγος αέρας (μυρωδιά σάπιου αυγού). Αρχικά, αερίστε το σωρό τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Αν η μυρωδιά επιμένει, τότε προσθέστε στο μείγμα περισσότερα «καφέ» υλικά.
Συνήθως τα δύο πιο σημαντικά ζητήματα που επιβραδύνουν την κομποστοποίηση είναι το μέγεθος των οργανικών υλικών και η έλλειψη αερισμού. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για την επιτάχυνση του κομποστοποίησης. Μία απ’αυτές είναι να τεμαχίσετε τα υπολείμματα τροφίμων πριν τα ρίξετε στον κάδο και και αερίστε συχνά τον σωρό.
Εάν κατά διαστήματα διακρίνετε μικροσκοπικές μύγες μέσα ή γύρω από το σωρό κομποστοποίησης, να θυμάστε ότι αυτό είναι μέρος της φύσης και αυτές οι μικρές μύγες μαζί με τα άλλα μικρόβια και βακτήρια, όπως τα σκουλήκια και τα μυρμήγκια ουσιαστικά βοηθούν στην αποσύνθεση των οργανικών ουσιών.
Για να καταπολεμήσετε αυτό το φαινόμενο, απλώστε ένα στρώμα χώματος στην επιφάνεια του κομπόστ σας, πάχους μεταξύ 2 και 3cm. Το χώμα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα και επιτρέπει τον αέρα να περάσει στο μείγμα. Έτσι λοιπόν οι μύγες θα μπορούν να βγουν από το κομπόστ μέσω αυτού του φραγμού που δημιουργείται.
